کروم موليبدن چیست؟
امیرارسلان زرقانی
برای درک بهتر این مطلب که راجع به به آلیاژ کروم مولیبدن است، ابتدا باید خواص، ویژگی ها و تاریخچه فولاد کروم و عامل آلیاژ کننده مولیبدن را بخوانید.
مولیبدن چیست؟
عامل آلیاژکننده در فولاد و چدن است که برای افزایش استحکام و مقاومت آلیاژ از این فلز خاکستری استفاده می شود، مولیبدن با عدد اتمی ۴۲، در گروه VIB و دوره پنجم جدول تناوبی جای دارد این ماده همچنین برای جوهرهای چاپ ٬۲۲۲ رنگ‌ها و سرامیک ها، کاتالیزور، روان‌کننده جامد، قسمت هایی از موشک و هواپیماها، راکتورها، پره‌های توربین، ریخته گری آلیاژهای مس، باتری‌های ویژه، تهیه آلیاژها و فولادهای منحصر به فرد و همچنین به عنوان آنتی‌کاتد در لامپ اشعه ایکس دستگاه های رادیولوژی به کار می‌رود.
این فلز خاکستری تنها در طبیعت یافت نمی شود بلکه کانی‌های آن به صورت مولیبدنیت با استفاده از فرمول: MoS2 در طبیعت یافت می‌شود و در اسید هیدروکلریک (هیدروفلوئوریک)٬ هیدروکسید سدیم٬ آمونیاک رقیق (اسید سولفوریک) نامحلول است و همچنین مولیبدنیت عنصری ضروری برای تغذیه گیاه است.
نقش مولیبدن در گیاه
مولیبدن، به عنوان بخشی ضروری درون دو آنزیمی است که نیترات را به نیتریت و سپس به آمونیوم تبدیل می‌کند که از آن در فتوسنتز آمینواسیدها در گیاهان استفاده می‌شود. همچنین این عنصر برای بعضی باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن اتمسفر که در خانواده لگوم هستند ضروری است همچنین گیاهان از مولیبدن جهت تبدیل فرم معدنی فسفر به فرم آلی آن استفاده می‌کنند.
کمبود مولیبدن در گیاه
از آنجایی که گیاه جهت تبدیل نیترات به آمونیوم به مولیبدن نیاز دارد استفاده از کودهای نیتراته علائم کمبود مولیبدن را زودتر از مصرف کودهای آمونیوم دار نشان می دهد و همچنین میزان سولفات زیاد در خاک، جذب مولیبدن از خاک را مختل می‌کند.
مولیبدن تنها یک ریزمغذی متحرک درون گیاه است و علائم کمبود آن معمولاً از برگ‌های پیر و گاهی میانی گیاه شروع به نمایان شدن می‌کند که بعداً به سمت ساقه‌ها و برگ‌های جوانتر پیش می‌رود.
از آنجایی که مولیبدن به میزان زیادی نیتروژن همراه است علائم کمبود آن هم معمولا شبیه به علائم کمبود نیتروژن است، مثلا برگ‌ها به صورت کمرنگ و ضعیف مشاهده شوند و گاهی حاشیه‌های برگ ها به صورت خشک شده دیده می‌شود، بد شکلی و عدم رشد کافی پهنک برگ از علائم بعدی کمبود مولیبدن است. در مراحل بعدی کمبود این عنصر با ارزش، رشد و گل دهی گیاه بسیار محدود می‌شود. گیاهانی که بیشتر به کمبود مولیبدن حساس هستند شامل انواع کلم‌ها، بقولات، بنت قنسول، پامچال، یونجه و انگور می‌شوند.
کروم چیست؟
کروم به عنوان یک عنصر در سال ۱۷۶۱ کشف شد و ابتدا به عنوان رنگدانه کاربرد داشت، اما در حدود 2000 سال پیش به عنوان اکسید کروم برای روکش سلاح ها در امپراطوری چین استفاده می شد. در سال ۱۷۹۷ فلز کروم برای نخستین بار از سنگ معدنی آن جدا شد. از آن زمان تا به الان تقریباً تمام موجودی این فلز در دنیا از سنگ معدنی کرومیت به دست می‌آید.
کروم یا کرومیوم در جدول تناوبی با نماد Cr و عدد اتمی ۲۴ فلزی سخت و براق به رنگ خاکستری است که با جلاپذیری و نقطه جوش بالا و دارای مقاومتی بالا در برابر زنگ زدگی و تیرگی است که البته ارزش این فلز هم بیشتر به دلیل مقاومت بسیار بالای آن در برابر زنگ‌زدگی و فرسایش است، وقتی دانشمندان کشف کردند که افزودن کروم به فولاد تاثیر قابل توجهی در جلوگیری از فرسایش و تیرگی فولاد دارد، امروزه حدود ۸۵ درصد مصرف کروم دنیا برای ساخت فولاد ضدزنگ و همچنین آبکاری با کروم است. (برای ساخت فولاد ضد زنگ حداقل 10.5 درصد کروم لازم دارد)
کروم مولیبدن (Cr-Mo) چیست؟
ترکیب این آلیاژ شامل مقادیر مختلف کروم با حداکثر مقدار 9 درصد و ترکیب 0.1 تا 0.5 درصد مولیبدن تشکیل شده است. البته درصد کربن معمولا کمتر از 0.2 درصد است تا این فولادها خاصیت جوش پذیری و سختی بالایی داشته باشند، حضور کروم در این ترکیب مقاومت بالایی در برابر زنگ زدگی (اکسیداسیون) و خوردگی ایجاد می کند و حضور مولیبدن در این ترکیب استحکام در دمای بالا را افزایش می دهد.
کاربرد فولاد کروم مولیبدن
فولادهای کروم مولیبدن ابتدا در دمای بالا تا 1300 درجه فارنهایت یا 704 درجه سانتی گراد در نیروگاه های برق، پالایشگاه ها و صنایع شیمیایی برای استفاده در مخازن تحت فشار و لوله کشی به کار گرفته می شدند. اگرچه دمای معمول آن ها بین 400 تا 550 درجه سانتی گراد بوده است، اما به دلیل اینکه این آلیاژها مقاومت ویژه ای در برابر مواد خورنده پالایشگاهی مانند گوگرد در دمای بالا دارند در پالایشگاه ها، نیروگاه ها و صنایع شیمیایی استفاده می شوند که البته امروزه در بعضی از صنایع صنعتی هم از این نوع آلیاژ استفاده می شود.
همچنین شما می توانید برای راهنمایی از خرید انواع ابزار به صفحه راهنمای خرید ابزار ارزان مراجعه فرمایید، تا در هنگام خرید ابزار آلات و وسایل ضروری دچار مشکل نشوید.